In 1993 was het tijd voor iets nieuws: NK sprint in Emmen (kort bad)

In het weekend van 30 en 31 oktober 1993 organiseerde de KNZB in Emmen voor de eerste keer de NK Sprint. Plaats van handeling was zwembad Aquarena, waar eerder al een NK (zomer 1965) en NWK (winter 1986, 1987 en 1988) georganiseerd werden met De Kikker als lokale organisator. Het sprinttoernooi op de korte baan werd 20 keer gehouden totdat verantwoordelijke KNZB-mensen het nut ervan niet meer zagen zitten en het toernooi van de kalender verdween.

Terug naar het begin toen de wind uit een andere hoek waaide

Citaat uit het programma boekje: “Al enige tijd waait de wind uit een andere hoek bij de KNZB met als gevolg allerlei veranderingen en vernieuwingen en nieuwe kampioenschappen. Het is een kwestie van goed opletten en elke week de Zwemkroniek lezen om te ontdekken dat er weer wat veranderd is of dat er weer iets gaat veranderen. Indutten kan niet meer in zwemmend Nederland.” Ad Roskam, in zijn functie als Commissaris Zwemmen, vervolgde het relaas met: “Het is even wennen, een nationaal kampioenschap in oktober en dan ook nog sprinten, maar het vergt links en rechts wel enige inventiviteit.” Aanleiding om het NK Sprint te houden in het oktober weekend was de kwalificatie voor het EK in Gateshead. Dat verliep echter moeizaam.

De belangstelling was overweldigend. Emmen had een heel goede klank in zwemland en dat was te merken.
De eerste kampioenen
Dames: Suze Valen (50 rug), Madelon Baans (50 school), Inge de Bruijn (50 vlinder), Angela Postma (50 vrij) en Minouche Smit (100 wissel).
Heren: Wilco van den Akker (50 rug NR en EK-limiet), Ron Dekker (50 school, 50 vrij, 100 wissel) en Casper van Dam (150 vlinder)

4x50m vrije slag estafette

Nooit eerder in de NK- historie kwam het voor dat op een onderdeel drie maal in successie een nationaal record werd gezwommen. Het had natuurlijk met enige mazzel te maken. De NR- startlimiet (1 .36.90) was een makkelijke prooi en toevallig waren enkele sterke teams in drie verschillende series ingedeeld. Nauwelijks opgemerkt haastten vier Dolfijnzwemmers zich in de eerste serie naar een toptijd. Het gelegenheidskwartet, bestaande uit Melvin Bakker (24.49), Richard Blank (24.56), Kees Vervoorn (24.29) en Etienne Boukal (23.36) had met 1.36. 70 de recordprimeur.

In de tweede reeks stormde Rapido’82 op volle kracht naar een verbetering en liet 1.35.65 afdrukken. De mannen die hun verenigingsnaam eer aandeden waren Richard Granneman (23.76), Jan Koen Anthoni (24.10), Roy v.d.Veen (24.67) en Dennis Rijnbeek (23.36). Dit was een onverwachte verrassing!

Verrassende recordhouders van Rapido’82 (Haarlem) op de 4×50 vrij, ook al was het kortstondig: v.l.n.r. Dennis Rijnbeek, Jan Koen Anthoni, Richard Granneman en Roy van der Veen. 

In PSV-kringen wist men toen met welk gemiddelde gezwommen moest worden, want de Eindhovenaren waren favoriet. AZ&PC leidde na twee ronden, maar lanceerde zo de PSV-raket, die pas stopte bij de aantik van slotzwemmer Hoeymans. De eindtijd van 1.34.91 werd zo geboekstaafdals het derde ‘historische’ record op een heerlijke estafette. De PSV-trein denderde in de formatie Bram van Haandel (24.08), Fred Ketting (24.58), Pieter van den Hoogenband (23.37) en Tim Hoeymans (22.88) naar 1.34.91, opnieuw een Nederlands record.

Nog een detail op dit nummer: de drie recordploegen hadden elk een ‘veteraan’ in de gelederen. Kees Vervoorn (33) bij de Dolfijn, Fred Ketting (31) bij PSV en Jan Koen Anthoni (43) bij Rapido’82!

Ron Dekker (50 school en 100 wissel) en Wilco van den Akker (50 rug) kwalificeerden zich voor de EK Sprint 1993 in het Engelse Gateshead. Inge de Bruijn

In de 20-jarige historie van de NK Sprint waren er uitblinkers, die het tweedaagse evenement graag in hun repertoire opnamen.
Bastiaan Tamminga (18 titels op zijn specialiteiten 50 rug en 50 vlinder) en Hinkelien Schreuder (20 titels op 4 van de 5 specialiteiten, behalve de schoolslag)
Toen het toernooi niet meer paste in het Nederlandse idee van topzwemmen, was het niet meer zo belangrijk, vonden de nieuwe leiders aan de top. Er werd niet aan de zwemmers gevraagd, hoe zij erover dachten. Maar altijd is er een alternatief. Toen de ONK lange baan werden verplaatst en er in juni geen aansprekend toernooi weer was, stapte De Dolfijn in samenwerking met Speedo Nederland in dat ‘gat’ en kwam de Speedo Fast Water Meet met dezelfde onderdelen en een supersprint over twee manches van 25 meter vrije slag er voor in de plaats als seizoensafsluiting in het Sloterparkbad.

Tamminga 17 titelsBastiaan Tamminga, goed voor 18 sprint titels (7x 50 vlinder, 11x 50 rug). Hinkelien Schreuder behaalde 20 keer goud en was ook internationaal heel succesvol zoals de vijf titels bij de EK korte baan in Istanbul 2009.

Veranderingen maken zwemmen juist interessant en soms zijn afstanden van vroeger ineens weer populair. De vernieuwende ‘skins’ in de International Swimming League zijn het meest treffende voorbeeld.

 

Tijdmeting van stopwatch naar elektronische tijdwaarneming

Tijdwaarneming heeft menigmaal voor onrust en discussie gezorgd bij belangrijke evenementen.

De Olympische uitslag van de 100 meter vrije slag heren in Rome 1960 is een verhaal apart geweest en dat had tot gevolg dat in de aanloop naar Tokio 1964 het Japanse Seiko werd ingeschakeld om elektronische tijdwaarneming (ET) te ontwikkelen. De boodschap was duidelijk: ieder geval twee cijfers, liefst drie achter de komma registreren. De techniek was bepalend, wanneer het menselijk oog faalde, en niet de scheidsrechter of een jury van aankomst

Nederland voorop met autocoureur

In Europa liep Nederland in de jaren zestig voorop dankzij de innovator Maus Gatsonides, een rallycoureur, die in zijn vrije tijd stoeide met vernieuwing op het gebied van aantik platen en elektronische tijdwaarneming. Bij de Europese kampioenschappen in Utrecht 1966 werd zijn systeem toegepast, nadat enkele kinderziektes bij NK voor ophef hadden gezorgd. Daarbij ging het overigens niet om het systeem maar wel om bijkomstige zaken.

School- en wisselslag specialiste Betty Heukels

Twee voorbeelden: NK 1963 en 1966
Op de 100 meter rugslag in Apeldoorn 1963 dacht Korrie Winkel als eerste te finishen, maar ze tikte te zacht aan (uitdrijven), waardoor de winst alsnog naar Ria van Velsen ging. Tranen bij Winkel, onbegrepen vreugde bij Van Velsen.

Ria van Velsen troost Korrie Winkel op het erepodium na de finale 100m rugslag Foto Members.chello.nl

Bij de NK 1966 in Eindhoven gebeurde iets anders. Bep Weeteling en Cobie Sikkens tikten in de rugslagfinale exact gelijk aan in 1.11.36. Reglementair moest er een extra beslissingsrace komen, een swim off. Zo was men gewend bij met de hand opgenomen tijden. Weeteling, een nuchtere Zaanse weigerde over te zwemmen, dus de titel ging naar Sikkens.

Twee zwemsters tikken gelijk aan, maar zij moet overzwemmen voor de titel. Bep Weeteling (links) weigert dat en zo wordt Cobie Sikkens uitgeroepen tot kampioene. 

Zwemkroniek 26 juni 1970: Gatsonides ontwerpt nieuw scorebord
De tijdmeting bij het zwemmen is weer een stap vooruit. Maus Gatsonides heeft een elektronisch scorebord ontworpen, dat automatisch baannummer en tijd tot in honderdsten van seconden van de twee koplopers in een wedstrijd aangeeft op het moment van aantikken tegen de Gatsoplaten. Het bord geeft ook de tussentijden aan. Deze blijven enkele seconden op het scorebord geprojecteerd, waarna de tijd doortikt. Bij de NK in het zwembad Nylan te Leeuwarden zal deze apparatuur het eerst worden gebruikt, twee weken later gaat de Nederlandse vinding naar de West-Duitse kampioenschappen in Würselen. Het scorebord zal de wedstrijden ongetwijfeld enorm verlevendigen. We zijn nu eindelijk verlost van de zotte situatie, dat het publiek minutenlang moet wachten op de uitslag. En er is nu ook een wapen gevonden tegen de voorzitter-kamprechters (VK’s), die niet toestaan dat de officieuze tijd van de winnaar onmiddellijk na de race wordt bekendgemaakt!


Mijlpaal bij NK 1970, een elektronisch scorebord; fijn voor het publiek!

1973 en later
Het duurde tot 1973 voordat in de uitslagen ((proces verbaal) de tijden achter de komma in honderdsten werden genoteerd.. Vanaf dat moment was het ook mogelijk ex aequo te eindigen.

In de jaren daarna ging er vaak nog steeds iets mis, zeker al particuliere, goedwillende bedenkers zich stortten op de automatische registratie. Baden waren nog nauwelijks voorzien van die mogelijkheden. Veel wedstrijd organisaties kozen voor zekerheid en de stopwatches en niet voor de ergernis als er weer iets in het honderd liep of de voorzieningen haperden. Enthousiaste organisatoren van o.a. Zeester Nicky Nobel in Uden, de  Swim Meet in Maastricht, het Staalunie Gala van Dordrecht en zelfs de eerste edities van de Swim Cup (een korte baanversie) in Eindhoven weten daar over mee te praten.

Ook problemen bij erkende instanties (Eraton, Omega) waren niet ongewoon.
Dat ook bij het erkende Swiss timing (Omega) wel eens iets in het honderd liep, wanneer ET gehuurd was of de vaste voorzieningen haperden, is eveneens bekend. Soms moesten aantik platen uit vochtige ruimtes op orde gebracht worden of bleken er bij het vervoer problemen te zijn ontstaan. In de tijd dat de NK in twee weekenden werden gehouden en op vrijdagavond de 50 vrij op het programma stond, heeft dat bedienaren menig zweetdruppeltje gekost. Kevin Hondsmerk uit Terneuzen was lange tijd de vertrouwde reddende engel! Helaas verdween hij uit beeld bij de KNZB.

Voor een NR/ER/WR was immers ET noodzaak. Nog niet zo heel lang geleden (NK korte baan Tilburg 2018) moesten alle zeilen worden bij gezet om de officiële eindtijd van de winnares (goed een NR meisjes 18 jaar) op de 1500m vrije slag boven water en op het scorebord te krijgen.